Στη νότια άκρη του χωριού, με πρωτοβουλία του Πολιτιστικού Συλλόγου Γυναικών Μυρσίνης, κατασκευάστηκε πριν από λίγα χρόνια μία μικρή παιδική χαρά μαζί με ένα γήπεδο για μπάσκετ και ποδόσφαιρο.

 

 

Στο νότιο τμήμα του χωριού, στην αποκαλούμενη χιουμοριστικά από ορισμένους ΒΙ.ΠΕ. (Βιομηχανική Περιοχή), βρίσκονται συγκεντρωμένα τρία από τα καζαναριά των κατοίκων της Μυρσίνης, οι χώροι δηλαδή με τα καζάνια όπου φτιάχνεται η ρακή.

 

 

Στη νότια πλευρά του χωριού, βρίσκεται το Ελαιουργείο του Αγροτικού Συνεταιρισμού Μυρσίνης. Το κτίριο κατασκευάστηκε τη δεκαετία του 1950 ως ιδιωτικό εργοστάσιο και μέσα σε λίγα χρόνια άρχισε να συζητείται η εξαγορά του από τον Συνεταιρισμό, η οποία και πραγματοποιήθηκε το 1971. Τότε αγοράστηκαν νέα μηχανήματα και ένα όμορο οικόπεδο για την επέκτασή του, η οποία υλοποιήθηκε αργότερα. Το Ελαιουργείο σταμάτησε να λειτουργεί πριν από λίγα χρόνια.

 

 

Στη νότια πλευρά του χωριού, βρίσκεται το Εργαστήρι Κεραμικής του Νίκου Μακρυνάκη. Το εργαστήρι ξεκίνησε τη λειτουργία του στην αρχή της δεκαετίας του 1990 με ποικίλες δημιουργίες και επικέντρο το RAKU, προσελκύοντας πλήθος επισκεπτών. Ο κύριος κύκλος εργασιών του έκλεισε στα μέσα της δεκαετίας του 2000 και έκτοτε λειτουργεί περιστασιακά.

 

 

Λίγο πιο πάνω από την πλατεία και τη Βρύση του χωριού λειτουργεί ένα από τα δύο μπακάλικα του χωριού. Στο Παντοπωλείο Μακράκη εξυπηρετούν οι ιδιοκτήτες Χριστόφορος και Σοφία.

 

 

Το Ταρατσάκι αποτελούσε για πολλά χρόνια τον υπαίθριο χώρο του Καφέ Μοντέρνο, που σήμερα έχει κλείσει. Όλα τα χρόνια που λειτουργούσε το καφενείο, αλλά και μετά που έκλεισε, μέχρι σήμερα το Ταρατσάκι θεωρείται από τα καλύτερα σημεία για αγνάντεμα, μάζωξη και άραγμα.

 

 

Η Βρύση της Μυρσίνης είναι το κέντρο του χωριού, συνιστά σημείο αναφοράς των κατοίκων και είναι συνδεδεμένο με τον παραδοσιακό πολεοδομικό ιστό του χωριού. Ο χώρος μπροστά από τη Βρύση θεωρείται πλατεία του χωριού και εκεί γίνονται οι χοροεσπερίδες, τα γαμήλια γλέντια κ.α.

Σύμφωνα με τα λεγόμενα των ντόπιων όπως έχουν καταγραφεί σε τοπικού ενδιαφέροντος βιβλία, μέχρι το 1915 το νερό έβγαινε απευθείας από τη γη, όπως σε όλες τις πηγές. Υπήρχε μόνο ένα βαθούλωμα που γέμιζε νερό και από εκεί γεμίζαν οι άνθρωποι τα σταμνιά τους με ένα πετροκουνενό. Το νερό έφευγε από χωματένιο αγωγό και το χρησιμοποιούσαν για πότισμα των κήπων.

Το 1915 κατασκευάστηκε από κάποιο Συλλιγάρδο από την Τουρλωτή μία κρήνη. Η πρόσοψη της διαμορφώθηκε επίπεδη με πελέκια από σκληρό ασβεστόλιθο τοποθετημένα με ισόδομο σύστημα, εξέχων γείσο με μορφή κορνίζας και γωνιόλιθους που εξέχουν ελαφρώς σχηματίζοντας παραστάδες. Σε αυτή τη φάση κατασκευάστηκαν χαμηλά επτά πέτρινες σκαλιστές γούρνες. Από την πρώτη έπιναν νερό τα ζώα ενώ οι υπόλοιπες αποτελούσαν το πλυσταριό του χωριού. Αργότερα η Κοινότητα απαγόρευσε το πλύσιμο εκεί και αφαίρεσε τις γούρνες-σκάφες. Άφησε μόνο την πρώτη που υπάρχει μέχρι σήμερα όπως και το πέτρινο πελεκητό κουτσουνάρι που έφερνε το νερό έξω από το κτιστό - κλειστό σπίτι της πηγής. Στο παράθυρο της κρήνης μέσα από το οποίο είναι ορατό το σπήλιο της πηγής τοποθετήθηκε κάποτε ξυλόγλυπτο καφασωτό λεπτής τέχνης.

 

Το νερό της Βρύσης άλλοτε έχει λιγοστέψει, σταματήσει, ξαναφανεί, ξαναστερέψει. Και τώρα αναμένουμε να τρέξει πάλι...

 

Για τη Βρύση έχει γραφτεί ποίηση από το δάσκαλο Ν. Γαρεφαλάκη, τμήμα της οποίας έχει μελοποιηθεί και ηχογραφηθεί από τον Κωστή Μπραβάκη στο cd "Η αγκαλιά της Μυρσίνης" και έχει τραγουδηθεί από το Ν.Παπάζογλου (αδισκογράφητη πρώτη εκτέλεση).

 

Από τα τρίσβαθα της γης κρύο νερό αναβλύζεις

χρόνους πολλούς, καιρούς πολλούς, ποτίζεις και δροσίζεις.

Ήρθαν κοπέλες λυγερές κι εσκύψανε μπροστά σου

και τα μαλλιά τους βρέξανε στα κρυσταλλόνερά σου

κι απλώσανε τα χέργια τους τα κρινοδαχτυλάτα

κι εδρόσισαν τα χείλη τους τα κόκκινα τ' αφράτα.

Δίπλα σου κάθισε ο ζευγάς ανάσα για να πάρει,

έσκυψε κι ήπιε ο κυνηγός από το κουτσουνάρι.

Ο γέρος σου 'δωκεν ευκές, σπολλατισμούς ο ξένος

και ο ξενύχτης γλεντιστής κι ο νιός ο ερωτευμένος.

Διαβάτης, ρούφηξα κι εγώ νερό απ' το νερό σου

κι εξέχασα τον τόπο μου κι επόμεινα δικός σου.

Ν. Γαρεφαλάκης 1954

 

 

Στη Βρύση της Μυρσίνης που Στέρεψε τώρα και δυο χρόνια

Μίλησε βρύση να μου πεις που πήγε το νερό σου

κι έχω δυο χρόνους να το δω να στραφταλίζει ομπρός σου;

Ποια μοίρα ποια νεράϊδα ποια Λάμια το' χει πάρει

και μπλιό νερό δε συρματεί στο πετροκουτσουνάρι;

Σε ποιο εγκρεμό γκρεμίζεται ποια σου το πήραν ργυάκια

ποιος ποταμός ποια λαγκαδιά ποια ριζιμιά χαράκια;

Τίνος ανέμου φύσημα, ποιανής βροχής τρομάρα

δύναμη τίνος κεραυνού, ποιανού σεισμού κατάρα;

Ποιος τό πηρε να τονε βρώ να τονε μαχαιρώσω

να παρ' οπίσω το νερό να σου το ξαναδώσω...

Το καρτερούνε οι δεσπολιές, τα μήλα, τα λεμόνια,

τα μανταρίνια, οι ρογδιές, τα κίτρα τα κυδώνια.

Το καρτερεί κι ο κοτσυφός, η πέρδικα, ο κοπρίτης

η Πούλια κι ο Αυγερινός και ο Αποσπερίτης.

Κι' εγώ, διαβαίνω ταχυνές, νυχτιές και μεσημέργια

και ανημένω για να βγει να πιω στα δυο μου χέργια.

Έρχομαι και ξανάρχομαι καθίζω στο μπεντένι

>κι' όλο ξανοίγω για να δω νερό να ξαναβγαίνει.

Να δω στο κουτσουνάρι σου τον ήλιο να γυαλίζει

να δω μυαρά να πίνουνε, λαΐνι να γεμίζει.

Να ξαναδώ τον κυνηγό να πιεί να σπολλατίσει

να ξαναδώ τη Δεσποινιά να ρθει για να γεμίσει.

Ν. Γαρεφαλάκης 1992

 

 

 

Κελάηδισμα πουλιού 'κουσα και κοτσυφού κανάκι

κι είπα: Λες να 'ναι το νερό και κηλαηδεί στ΄ αυλάκι;

Ενέδιασα κι εξάνοιξα κι είδα στο κουτσουνάρι

να τρέχει μπόλικο νερό κρυγιό σαν πρώτα πάλι.

Εθίσανε οι δεσπολιές, εθίσαν τα ζουμπούλια

εχάρη ο Αυγερινός κι εγέλασεν η Πούλια.

Ήφταξε πάλι η Δεσποινιά με το σταμνί στον ώμο

κι ο κουρασμένος κυνηγός από αλάργο δρόμο.

Ήσκυψα κι ήπια δυο ρουφιές στσι φούχτες τω χεργιώ μου

μα εξύπνησα και το 'χασα βρύση μου τ' όνειρό μου.

Ν. Γαρεφαλάκης 1994

 

 

Ο ενοριακός ναός της Μυρσίνης, γνωστός ως Άγιος Γεώργιος, βρίσκεται στα δυτικά του σημερινού χωριού, δίπλα στο βόρειο οδικό άξονα. Πρόκειται για σχετικά μεγάλο, δίκλιτο και διμάρτυρο ναό. Το βόρειο κλίτος είναι αφιερωμένο στον Άγιο Γεώργιο που η μνήμη του τιμάται στις 23 Απριλίου, ενώ το νότιο κλίτος είναι αφιερωμένο στα Εισόδια της Θεοτόκου και εορτάζει στις 21 Νοεμβρίου.

 

Ο ναός οικοδομήθηκε το 1895 με νεοβενετική μορφολογία και αρχιτεκτονική. Αποτελείται από δύο ισομεγέθη καμαροσκέπαστα κλίτη με αετωματική απόληξη του ανατολικού και δυτικού τοίχου κάθε κλίτους. Στον ανατολικό τοίχο εξέχουν ημικυκλικά οι μεγάλες αψίδες των ιερών που φέρουν από ένα λιθόγλυπτο φωτιστικό αγιοθύριδο, ενώ πάνω από τις αψίδες ανοίγεται ένας κυκλικός φεγγίτης. Στην ένωση των δύο κλιτών στο δυτικό τοίχο υψώνεται το μεταγενέστερο κωδωνοστάσιο με τις τρεις καμπάνες (1935). Ακόμα, στο δυτικό τοίχο ανοίγονται δύο μνημειακές θύρες, μία στον άξονα κάθε κλίτους, και πάνω από την κάθε μια ένας κυκλικός φεγγίτης. Πρόσβαση στο ιερό δίνει μια μικρή πόρτα στο νότιο τοίχο. Στο βόρειο και νότιο τοίχο ανοίγονται συμμετρικά από τρία παράθυρα. Στο εσωτερικό τα δύο κλίτη φέρουν σφενδόνια στήριξης και ενώνονται με ψηλή τοξοστοιχία που στηρίζεται σε ελεύθερους κίονες. Εξαιρετικής τέχνης είναι το ξυλόγλυπτο τέμπλο, ενιαίο μπροστά από τα δύο ιερά του ναού.

Η αισθητική αξία του μνημείου έγκειται κυρίως στο λιθόγλυπτο διάκοσμο των εξωτερικών όψεων: οι έλικες στις γωνίες των αετωμάτων, οι σκαλιστοί φεγγίτες, οι ισόδομες λαξευτές γωνίες του κτίσματος, τα περίτεχνα αγιοθύριδα, το κυρτό κορδόνι που τρέχει περιμετρικά το ναό στο ύψος της γένεσης των παραθύρων και περισσότερο από όλα τα μνημειώδη περίθυρα με τις ισόδομες παραστάδες και τους ενσωματωμένους κιονίσκους, τα ολοσκάλιστα υπέρθυρα και την αετωματική επίστεψη τους.

 

 

Με βάση τα όσα είναι γνωστά μέχρι σήμερα, το παρόν οικοδόμημα είναι τουλάχιστον ο τρίτος ναός που έχει κτιστεί στον ίδιο χώρο, γεγονός που μαρτυρεί η παράδοση αλλά και σχετικές επιγραφές που είναι σήμερα εντοιχισμένες στο δυτικό τοίχο του ναού. Η παλαιότερη επιγραφή αναφέρει:

ΑΧΛΕ' ΜΗΝΗ ω

Κτωβρήου

Στας 7 ΜΟΝΧΟ

ΠΑΧΟΥΜΗΟΣ

Από την επιγραφή αυτή φαίνεται πως ο πρώτος ναός στο χώρο αυτό οικοδομήθηκε από το μοναχό Παχούμιο το 1635, δηλαδή προς το τέλος της Βενετοκρατίας. Η παράδοση συμπληρώνει την αναφορά με την πληροφορία πως ο μοναχός αυτός προερχόταν από το κοντινό μοναστηριακό κοινόβιο της Αγίας Μαρίνας. Αυτός ο ναός φαίνεται πως εγκαταλήφθηκε ή καταστράφηκε τους πρώτους χρόνους της Οθωμανικής Κυριαρχίας.

Αρκετά αργότερα, σύμφωνα με την παράδοση, οι κάτοικοι του συνοικισμού που στο μεταξύ είχε αναπτυχτεί στην περιοχή, έβλεπαν κάθε τόσο στην τοποθεσία «Πρίνος» μια λάμψη, σαν φως καντηλιού και σκάβοντας στο σημείο βρήκαν ένα μικρό εικόνισμα του Αγίου Γεωργίου. Το εικόνισμα το μετέφεραν στην χαλασμένη εκκλησία και αυτό το περιστατικό, λένε πως, έγινε αφορμή να αρχίσει η συζήτηση για την ανοικοδόμηση ενός νέου ναού στο χώρο του παλιού Αη-Γιώργη.

Στις αρχές του 19ου αιώνα έγινε παπάς στα Ζερβουδιανά ο Κωσταντής Ζερβάκης, ο οποίος λειτουργούσε τακτικά στην Αγία Μαρίνα και στον Άγιο Αντώνιο, και έβαλε σκοπό της ζωής του την ανοικοδόμηση του ναού του Αγίου Γεωργίου. Κάτι τέτοιο έμοιαζε αδύνατο αφού ο Οθωμανικός νόμος απαγόρευε επισκευές και ανεγέρσεις χριστιανικών ναών. Η κατάλληλη στιγμή όμως ήρθε τα χρόνια της Αιγυπτιακής Διοίκησης (1830-1840) που ήταν ελαστικότερη της Οθωμανικής. Έτσι με γοργούς ρυθμούς και τη βοήθεια όλων των κατοίκων, το 1831, είχε πλέον κτιστεί ο δεύτερος ναός του Αγίου Γεωργίου. Ανάμεσα στους πρωτεργάτες της αποπεράτωσης του έργου ήταν και ο αγωνιστής του 1821, περίφημος καπετάνιος Μιχαήλ Μπογιατζής. Πολλά από αυτά τα στοιχεία βεβαιώνει και η επιγραφή:

+1831 +ΟΚΤΟΒΡΙΟΥ

ΜΝΗΣΤΥΤΗ ΚΥΡΙ ΤΩΝ ΚΤΗΤΟΡΩΝ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ

ΜΟΝΗΣ ΤΑΥΤΗΣ ΚΟΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΗΕΡΕΟΣ ΚΑΙ Ο

ΝΟΡΙΤΟΝ ΤΟΝ ΒΟΙΘΥΣΑΝΤΟΝ ΚΑΙ ……..ΧΙ

ΣΤΙΝΟΝ ΚΑΙ ΚΟΣΤΑΝΤΗΝΟΥ

ΚΑΙ ΜΙΧΑΗΛ ΠΟΓΤΣΙ

Μετά από λίγα χρόνια ο παπά Κωνσταντής πέθανε και τάφηκε στο νότιο μέρος της αυλής της εκκλησίας. Τη θέση του πήρε ο γιος του παπά Γιωργάκης που είχε επιθυμία να κτιστεί ένας μεγαλύτερος ναός για τον αυξανόμενο με τα χρόνια πληθυσμό του οικισμού. Μετά την έκδοση του Χάτι Χουμαγιούν το 1856 ήταν πλέον επιτρεπτό κάτι τέτοιο και έτσι, μετά την επανάσταση του 1878, ο παπά Γιωργάκης με τους ενορίτες ξεκίνησαν την ανοικοδόμηση του νεώτερου ναού του Αγίου Γεωργίου. Ο παπά Γιωργάκης στο μεταξύ πέθανε, τάφηκε και αυτός στον οικογενειακό τους τάφο στο προαύλιο της εκκλησίας και τη θέση του πήρε ένα από τα δεκατέσσερα παιδιά του, ο παπα Γιάννης.

Το νέο οικοδόμημα άρχισε να κτίζεται περιμετρικά και εξωτερικά του λειτουργούμενου παλαιού ναού και όσο κρατούσαν οι εργασίες η μικρή εκκλησία έμεινε άθικτη. Οι πέτρες που χρησιμοποιήθηκαν προέρχονται από τον Πλάτανο Καβουσίου και τις φέρανε οι κάτοικοι με πολύ κόπο, με βάρκες ως το Χαλινομούρι και ύστερα με τα μουλάρια ως το χωριό. Για τον ασβέστη που χρειαζόταν η ανοικοδόμηση φτιάχτηκε τότε και ένα καμίνι. Τελικά ο ναός εγκαινιάστηκε το 1895. Στου νότιου κλίτους το υπέρθυρο υπάρχει η σχετική επιγραφή:

ΑΝΕΚΑΙΝΙΣΘΗ Ο ΝΑΟΣ ΟΥΤΟΣ ΔΑ

ΠΑΝΑΙΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΟΣ ΜΕΤΟΧΙΩΝ

ΕΝ ΣΩΤΗΡΙΩ, αωπζ΄ ΜΗΝΙ ΑΥΓΟΥΣΤΩ

 

 

Στο προαύλιο του ναού του Αγίου Γεωργίου και μπροστά από το Σχολείο, με πρωτοβουλία του Πολιτιστικού Συλλόγου Γυναικών Μυρσίνης, έχει υψωθεί σεμνό ηρώο στη μνήμη των πεσόντων στους πολέμους του πρώτου μισού του 20ου αιώνα.

 

 

Με είσοδο στο προαύλιο του ναού του Αγίου Γεωργίου βρίσκεται το κτίριο του Δημοτικού Σχολείου Μυρσίνης. Μετά την κατάργηση της σχολικής μονάδας της Μυρσίνης στο κτίριο αυτό στεγάστηκαν τα γραφεία της Κοινότητας Μυρσίνης, τα γραφεία του Αγροτικού Συνεταιρισμού και το Αγροτικό Ιατρείο. Τα τελευταία χρόνια, με πρωτοβουλία του Πολιτιστικού Συλλόγου Γυναικών Μυρσίνης, το κτίριο συντηρήθηκε και η μεγάλη αίθουσα του Σχολείου απέκτησε τη δυνατότητα λειτουργίας ως χώρος συνεστιάσεων.

Το κτίριο του Σχολείου άρχισε να κτίζεται το 1923 σε οικόπεδο που είχε παραχωρηθεί από ιδιώτες στην ενορία του Αγίου Γεωργίου και στη συνέχεια δόθηκε από την ενορία για την ανέγερση σχολείου. Το πρώτο σχολικό έτος που στεγάστηκαν μαθητές σε αυτό ήταν το 1927-28, ενώ η κατασκευή αποπερατώθηκε το 1931.

 

 

Στο δυτικό άκρο του χωριού, δίπλα στο βόρειο οδικό άξονα, λειτουργεί το καφενείο του Κάμπουρα. Η Άννα και ο γιος της Γιάννης Καμπουράκης στη διάθεσή σας.

 

 

 

Στο κεντρικό δρόμο του χωριού λειτουργεί ένα από τα δύο μπακάλικα του χωριού. Στο Παντοπωλείο Μανιαδάκη εξυπηρετούν οι ιδιοκτήτες Γιώργης και Βούλα Μανιαδάκη.

 

 

Βόρεια της Βρύσης, στη Μεσοχωριά βρίσκεται μια παλιά Φάμπρικα που από το 2007 στεγάζει τις δραστηριότητες του Προοδευτικού Συλλόγου Μυρσίνης. Πρόκειται για ένα πολυχώρο, που είναι ανοιχτός για τον καθένα και λειτουργεί ως καφενείο, χώρος αναψυχής, παιχνιδιού και συντροφιάς. Ο σύλλογος στη Φάμπρικα έχει φιλοξενήσει έως σήμερα αθλοπαιδιές, προβολές, συναυλίες, μουσικές και θεατρικές παραστάσεις, πάρτυ, κ.α.

 

 

Ο ναΐσκος του Αγίου Νεκταρίου που βρίσκεται ψηλά στη Μεσοχωριά, στην Πάνω Γειτονιά, είναι ένας ιδιωτικός χώρος που κτίστηκε από την οικογένεια Γ. Κουρουπάκη το 1990.

 

 

Στη βορειοδυτική άκρη του χωριού, δίπλα στο δρόμο, λειτουργεί η ταβέρνα Καθ΄Οδόν. Ο Μανώλης Μακρυνάκης και η γυναίκα του Βάσω Κουταλίδου υποδέχονται με παραδοσιακή κρητική κουζίνα, υπέροχη θέα και σούπερ φιλόξενη ατμόσφαιρα (Ανοιχτά 15 Δεκεμβρίου - 15 Οκτωβρίου: Καλοκαίρι από τις 10.00π.μ./καθημερινά και - Χειμώνα μετά τις 17μ.μ./Δευτέρα κλειστά).

 

 

Το Σουντουλούμι έχει πάρει το όνομά του από μια πηγή που υπήρχε παλιά εκεί, της οποίας το νερό χρησιμοποιούσαν κάτοικοι της γειτονιάς. Και αυτό γιατί στα Τούρκικα su dolun σημαίνει γεμάτος νερό. Η πηγή αυτή στέρεψε το 1965 με τη διάνοιξη του νέου βόρειου οδικού άξονα.